Ինքս կարող եմ մեռնել մարդկային անտարբերությունից (596-րդը)

Դռների մեջ երևաց հերթական անծանոթ տղամարդու գլուխը՝ կարդալով բախտակցիս անունը։ Նա տեղից վեր կացավ, անվստահ հետևեց ըստ երևույթին իր թարգմանչին։  Մնացի մենակ։ Մեծ սրահի երկար սեղաններին դարսված էին անթիվ գրքեր, և որքան էլ թերթում էի այդ գրքերը, միևնույն է ոչինչ չէի հասկանում։ Բնականաբար այնտեղ ամեն ինչ գերմաներեն էր։ Անկյունում դրված մեծ դրոշը, կարծես ամեն վայրկյան այդ մասին էր հուշում նվաստիս, ուստի վերադարձա, նստեցի տեղս։ Հերթական անգամ դուռը կիսաբացվեց, երևաց արդեն  ծանոթ հայ թարգմանիչը։

-          Եկե՛ք ինձ հետ,- հրահանգեց նա։

-          Նորից դու՞ք եք թարգմանելու ինձ,- հազիվ նրա հետևից հասնելով՝ հարց տվեցի ես։

-          Առայժմ հայտնի չէ,- աշխատանքը կատարողի պես անտարբեր պատասխանեց նա, որից ավելի կուչ եկա՝ աշխատելով ետ չմնալ նրանից։

Միջանցքում երևաց երիտասարդ, լիքոտ, շիկահեր, պարզ ու հասարակ հագնված մի ուրիշ գերմանուհի։

-          Բարի օր,- առանց կանգ առնելու մաղթեց նա։

-          Նա է վարելու հարցազրույցը,- հուշեց թարգմանիչը՝ միաժամանակ հետևելով կնոջը, իսկ ես՝ թարգմանիչին։

Սենյակը, որտեղ մտանք, լուսավոր էր ու մեծ։ Նորից տեղավորվեցի թարգմանչի առաջարկած աթոռին՝ թարգմանված և հրատարակված գիրքը և հայերեն պոմը դնելով սեղանին։ Երբ այն թարգմանիչի միջոցով փոխանցեցի հարցազրույց վարող կնոջը, նա աչքի տակով անց կացրեց այն, ապա հարցրեց․

-          Ո՞վ է թարգմանել։

-          Մի դասախոս, ԵՊՀ-ից Նանա Բերբերյան անունով։

-          Դասախո՞ս,- զարմացավ տիկինը։

-          Այո, նա անգամ գրքեր է հրատարակում։

Իմ պատասխանը զարմանք պատճառեց և՛ թարգմանչին, և՛ տիկնոջը։ Նրանց զարմանքի մեջ կար հիասթափություն և թերահավատություն, և այն ավելի շատ նսեմացնում ու ոչնչացնում էր ինձ, քան այդ Նանային։ Գիրքը խնամքով ետ տվեց՝ վերցնելով առաջին էջի կրկնօրինակը։

Որքան էլ հարցերը ինձ վերաբերվեին և այդ հարցերում արտառոց ոչինչ չլիներ, միևնույն է, ինձ զգում էի ավելի նսեմացած, ավելի ճզմված, բայց կրկնում եմ՝ արտառաոց կամ վախենալու ոչինչ չկար։ Հարցազրույց վարող կինը, ինչպես շատ գերմանացիներ, իմ կողմը չէր նայում, նա խոսում էր բացառապես թարգմանչի հետ, այնուհետ թարգմանվում էր տրված հարցը, որից կորցնում էի ամենապարզ ու հասարակ պատասխանը, երբ զգում էի, թե որքան թերահավատորեն է իմ պատասխաններին մոտենում հարցազրույց վարողը։ Սկսում էի դուրս տալ  բառերի շարանը, առավել ևս, երբ թույլ է զարգացած իմ բանավոր խոսքը։ Գուցե այն մարդկային որա՞կ է։ Ինչևէ, եթե կա նման որակ, ապա միայն զգացմունքային է և հեռու սառը դատելուց կամ գործելուց։ Ահա՛, որտեղից իմ անտեղի հուզմունքն ու հոգու միապաղաղ ալեկոծությունը, որը բերում էր մտքերիս խեղմանը և ինքնազգացողությանս խաթարմանը։ Իսկ գուցե անտեղի՞ չէր իմ զգացածը։ Գուցե։ Քանի որ ինքս կարող եմ մեռնել մարդկային անտարբերությունից։

-          Այսքանով վերջ ձեր հարցազրույցին, այն տևեց երեք ժամ և քսան րոպե,- վերջապես հայտարարեց թարգմանիչը, երբ արդեն հազիվ էի մնում աթոռին նստած, բայց այն ինձ չոգևորեց, քանի որ հարց ու պատասխանի ժամանակ ինձ զգում էի նվաստացած ու լարված։ Գուցե իսկապե՞ս յուրաքանչյուրի մեջ կա բնածին, քողարկված խտրականություն, որը կարող է աննկատ գլուխ բարձրացնել՝ ոչնչացնելու դիմացինին։ Գուցե։

Ոտքի կանգնեցի, հատակը բավականին փափկել էր, և թվում էր՝ ուր որ է կխորտակվեմ, բայց այդպես չեղավ։ Թարգմանչի հետ միասին դուրս եկանք միջանցք։

-          Դե՛, ձեզ բարի ճանապարհ,- քայլելով մաղթեց նա, ապա աշխատեց առանց կանգ առնելու արագ անհետանալ իմ տեսադաշտից՝ համենայնդեպս նրա շտապողականությունն ինձ այդ էր հուշում, և այդ պահին նա ինձ համար ավելի օտար էր, քան ցանկացած այլազգի։ Նորից խռովեցի աշխարհից, մնացի մենակ ու մոլոր օտար քաղաքի անծանոթ մի փողոցում։ Երկու անգամ շենքի շուրջը պտույտ կատարեցի, ի վերջո հասա կանգառ, որտեղ մեծ թվերով գրված էր ավտոբուսների համարները։