Ապրած կյանքի համը (շարունակություն)

-       Դե՜,- ծոր տվեց Լիզան,- Եթե կարդացել ես, կարո՞ղ ես այն վերադարձնել,- կմկմաց նա ցրտից կամ ավելի շուտ շփոթվածությունից ձեռքերն իրար շփելով։

-       Ո՛չ։

-       Ինչու՞,-  անհանգստացավ Լիզան,- Այդ նամակի միտքն է քոնը, իսկ այն, որպես թուղթ ետ տուր խնդրում եմ,- թախանձեց նա։

-       Չեմ հասկանում, ինչու՞ ես մտահոգ, ի՞նչ է պատահել։

-       Չգիտեմ, բայց․․․,- Լիզան լռեց, ու մնաց գլխահակ, ափսոսանքով լի հայացքը հառած ցած։

-       Պարզապես այն ինձ մոտ չէ, տանն եմ թողել,- հանգիստ պատասխանեց Կիմը, փորձելով գրկել նրան։ Լիզան անհանգստացած նայեց նրան, բայց մութը թույլ չտվեց Կիմին, տեսնելու այդ հայացքը։

-       Ինչպե՞ս թե տանն ես թողել․․․

-       Այստեղ անհանգստանալու պատճառ չեմ տեսնում,- թևերը տարածեց ԿԻմը, նորից գրկելով Լիզային, այս անգամ ցուրտ խավարը տարալուծեց նրանց իր մեջ։  Ինչպես միշտ, նրանց հանդիպման մշտական վկաներն էին կամ հորիզոնն իր կիսատ մայրամուտով կամ աստղերն արթնացող ծիկրակոցներով։ Կիմի և Լիզայի հանդիպումը նորից լափեց խավարը։

Ամառային վերջին այրող օրերից գողանում էր մոտեցող աշունը և  մնացած օրերը դառնում էին  կարճ ու խաբուսիկ։ Կիմը թիկնած վանքի պատին դիտում էր ներքևի որբացած  ջրաղացին։ Միայն երբեմն մի հայցք էր գցում ոլորապտույտ կածանին, նրա հայացքը պատում էր թախիծով և սպասումը փոխվում էր ափսոսանքի։ Համարյա մթնել էր՝ երևաց Լիզան, նա քայլում էր նկատելի կուչ եկած։ Կիմը շտկվեց, ընդառաջ գնաց նրան։ Նրանց հայացքները հանդիպեցին, ձեռքերը սահեցին միմիյանց ձեռքերի մեջ։ Լուռ քայլեցին, հետո կես ճամփին կանգ առան, նայեցին բարձր ապառաժին, ետ դարձան դեպի գավիթ, ներս մտան դռան ճեղքից։ Ծղոտե անկողինը ցրիվ էր եկած, Սիրո ճրագների ամանը դատարկ էր ու սևացած։ Լիզան նայեց վեր՝ երկինքը մթնել էր․

-       Ինչու՞ աստղերը չեն երևում, նրանք է՞լ են տխուր։

-       Ի՞նչ է պատահել, ի՞նչ տխրության մասին է խոսքը, էլ ո՞վ է տխուր,- սկսեց Կիմը։

-       Չգիտեմ,- ուսերը թոթովեց Լիզան,- Դու հեռանու՞մ ես ինձանից։

-       Փաստորեն տխուրը դու՜ ես․․․,- ծոր տվեց ԿԻմը,-  Եվ ե՞ս եմ ստիպել քեզ տխրել։

-       Ի՞նչ է պատահեց քեզ, չէ՞ որ դու խոստացար, բայց հանկարծ անհետացար, այն էլ երկար ամիսներով։

-       Գործեր ունեի։

-       Ի՞նչ գործեր,- Լիզան կարծես  փորձեց հայացքով պատռել խավարը և նայել Կիմի աչքերի մեջ, բայց միայն ժպտաց,- Ի՞նչ գործեր, չե՞ս կարող ասել։

-       Առանձնապես ոչ մի։ Մի խոսքով դա արդեն կարևոր չէ,- Նա վերջին բառերը համարյա արտասանեց շշուկով և թևը գցեց Լիզայի վզով,- Ի՞նչ է պատահել, ինչու՞ ես տխուր։

-       Չգիտեմ,- նույնպես շշնջաց Լիզան, գլուխն ավելի մոտեցնելով Կիմին։

Դարձյալ ասում ես չգիտեմ։ Գիտե՞ս, արի ետ դառնանք վանք,- առանց սպասելու Լիզայի խոսքին, նա բռնեց նրա ձեռքը և վազեց ետ, իր հետ տանելով նրան։Նրանք կանգ առան վանքի կենտրոնում՝ Կիմը պրպտող հայցքով նայեց շուրջը, իսկ Լիզան վառեց մոմերը։ Մոմերի աղոտ լույսի տակ երևում էր ժամանակից և մարդու ձեռքից քարուքանդ եղած պատերն ու  գմբեթաձև առաստաղը․․․ 

Ապրած կյանքի համը (շարունակություն)

-       Ամենու՞ր ես, իսկ ինչու՞ նաև այստեղ՝ ինձ մոտ չես,եթե ամենուր ես,- հայացքի տակից շշնջաց Լիզան, փորձելով  նորից ժպտալ։

-       Թեկուզ քո կանչով, բայց ահա՝ նաև այստեղ եմ,- պատասխանեց նա և թիկնեց պատին, ԼԻզայի թևից բռնելով, քաշեց դեպի իրեն,- Դե խոսիր, ինչու՞ ես կանչել,- առանց պատասխանի սպասելու գրկեց նրան, ուզեց համբուրել, Լիզան ետ քաշվեց, հենվելով պատին,  հետևում պահած մի քանի էջ նամակը թափվեց գետին։

-       Սա ի՞նչ է,- նամակը բարձրացնելով, հարցրեց Կիմը։

-       Հենց այնպես,- սկսեց Լիզան,- Տուր, հետաքրքիր ոչինչ,- ապա ձեռքը մեկնեց ետ վերցնելու այն։

-       Դե՜, եթե ոչինչ, անհանգստանալու բան էլ չկա, կարելի է պարզապես նայել,- ասաց նա, և փորձեց աչքի տակով անցկացնել։

-       Ո՛չ Կիմ, միայն ոչ այդպես։ Նախ լսի՛ր ինձ,- Լիզան որքան էլ աշխատեր չնսեմանալ, շրջանցելով խնդրելը, բայց նրա խոսքերից աղերսանք էր կաթում,- Այն իմն է՝ ես եմ գրել, վերադարձրու,- ձեռքը երկարացրեց, ետ ստանալու նամակը։

-       Ինչու՞ ես այդպես անհանգիստ, ինչ որ մեկի՞ն ես գրել,- ավելի լրջորեն տրամադրվեց ծանոթանալու նամակի բովանդակությանը։

-       Ո՛չ, այն քեզ եմ գրել, բայց հետո․․․,- Լիզան ափսոսանքով լռեց․․․

-       Հետո ի՞նչ,- ավելի հետաքրքրվեց Կիմը, մոտենալով պատին հենված Լիզային։

-       Հետո, համարեցի պետք չէ, բայց չհասցրեցի ոչնչացնել,- կմկմաց Լիզան, այս անգամ հևալով։

-       Ուրեմն հետաքրքիր է, եթե իմն է, անպայման պետք է կարդալ,- ինքնավստահ ժպտաց Կիմը և  քայլեց տուն տանող ճամփով,- Արի գնանք, այստեղ ցուրտ է, բայց չքնես, ես կգամ ձեր տուն-  ասաց նա և կորավ մթության մեջ։ Լիզան վախվորած մի հայցք գցեց նրա հետևից, քայլեց դեպի տուն․․․

Կիմը  հևալով ներս ընկավ երկհարկանի տան բակում, դարպասն առանց փակելու բարձրացավ երկրորդ հարկ, սրտատրոփ բացեց նամակը, ուզեց կարդալ, հետո միայն նկատեց, որ մութը խանգարում է։ Քթի տակ ժպտաց, ապա վառեց լույսը և մի շնչով կարդաց այն, այնուհետև կարծես հաճելիից հագեցած ժպտաց, խորը շունչ քաշեց, ետ հենվելով աթոռին, աչքերը փակեց։

-       Ես հաղթեցի, բայց․․․,- հանկարծ Կիմը տեղից վեր թռավ, նամակը սեղանից խլեց, ծալեց, նայեց շուրջը, հետո հանգիստ մոտեցավ, դրեց բարձի տակ, հաղթական նայեց ժամին, քայլեց դեպի դուռը։

Լիզան այլևս նահանջելու տեղ չուներ։ Նրա համար գիշերը ցերեկ էր՝ ցերեկը գիշեր․

« Նա խոստացել էր և պետք է գար»․ մտածում էր նա, հաճախ նայում   ձյունապատ ճամփին։

-        Ահա և նորից եկա,- հևալով շշնջաց Կիմը և փարվեց կուչ եկած Լիզային,- Ինչու՞ ես կծկվել,- զարմացավ նա,- Չէ՞ որ ես եկա, ուրեմն քո նամակի բովանդակությունն ինձ  դուր է եկել։

-       Ցուրտ է․․․ Իսկ քո շունչը կտրվում է,- նկատեց Լիզան, կուչ գալով Կիմի գրկում, բայց նույն պահին շանթվածի պես ետ քաշվեց․

-       Որքան հասկացա, դու կարդացել ես իմ նամակը։

-       Այո՛, և ես երջանիկ եմ, իսկ ի՞նչ կա որ, դու ուրախ չե՞ս ինձ տեսնելու․․․

Ապրած կյանքի համը

-       Ահա և լեռը, կարող ենք բարձրանալ,- դեպի սուր գագաթին նայելով առաջարկեց Կիմը։

-       Բայց  պարտադի՞ր է այնտեղ բարձրանալը ,- վեր նայելով, դծգոհեց Լիզան և նստեց ժայռի տակ։

-       Ասացի՛ քեզ կօգնեմ։

-       Այստեղ էլ վատ չէ, արի այստեղ նստենք,- հակառակ Կիմի վրդոհվելուն,  հանգիստ պատասխանեց Լիզան,  իսկ Կիմը լուռ ենթարկվեց, տեղավորվելով նրա կողքին։ Շուտով  հորիզոնը հանգավ, երկնքում ծիկրակեցին աստղերը։

-       Արդեն վախենում եմ աստղերից ու հորիզոնից,- երկնքին նայելով մրմնջաց Լիզան,- Կարծես նրանք հայտնվում են իմ կյանքին ականատեսը լինելու, կարծես երկինքը քմծիծաղում է ինձ․․․

-       Լիզա՛,- կիսաձայն արտաբերեց Կիմը,- Մի տխրի՛ր, ես քեզ չեմ թողնի, միայն թե այդ գանձը շուտ գտնեմ։

-       Դու առանց ի՞նձ ես փնտրում,- զգաստացավ Լիզան։

-       Միայն երեկ եմ մի տեղ գնացել, բայց վաղը միասին կգնանք, այսօր արդեն ուշ է։

-       Արդարանալը տեղին չէ, դու խոսք էիր տվել,- ետ հրելով Կիմին, դժգոհեց նա։

-       Երեկ քեզ սպասեցի, դու չեկար։

-       Իսկ ինչու՞ ոչ այսօր․․․

-       Այսօր դու նորից իմն ես և այս հանդիպումը չեմ փոխի ոչ մի գանձի հետ,- Կիմը նորից դեպի իրեն քաշեց Լիզային։

-       Ես․․․ես․․․ես․․․ պետք է․․․

Աստղերի փայլը կրկնապատկվեց, երբ երեևաց լիալուսինը, իսկ առաջ թեքված բարձր ժայռը ստվերում էր նրանց հանդիպումը։

Ձմռան սառնամանիքը սաստկանում է կես գիշերից, սակայն Լիզան ապրում ու շնչում էր իր գտած սիրով և սառած խավարում երջանիկ պահով, հոգով գարուն էր ապրում։ Նա սպասում էր Կիմին, երբեմն կրկնելով ասելիքը, սակայն միտքը սայթակում էր ու մնում կարկամած, ուստի սրտնեղած ասելիքը շարադրեց թղթի վրա։  Վերընթերցելուց հետո, ստացվեց սիրո բուռն խոստովանություն։  Երկմտեց, սակայն այն սեղանից խլեց, դուրս վազեց։

Քարքարոտ, հողե ճամփան նրան տարավ գավիթ։ Հորիզոնն արդեն հրդեհվել էր։ Մի անգամ էլ նայեց գրած թղթին, ի վերջո որոշեց պարզապես պատռել այն  ու դեն նետել, և լռել, որքան էլ անհրաժեշտ լիներ ասելիքը, բայց միայն հասցրեց որոշել․

-       Վաղու՞ց ես սպասում,- նրա դիմաց հայտնվեց Կիմը, նա  թուղթը պահեց հետևում, շփոթված մրմնջաց․

-       Ո՞ր կողմով եկար․․․

-       Որտեղից չէիր սպասում,- Կիմն սկսեց անզուսպ ծիծաղել։

 Տեսնելով ԿԻմին, կարծես Լիզայի հոգին թախծոտ երկմտանքից դուրս թռավ դեպի անորոշություն, ուր խավարին խառնվում էր լույսը և նորից նահանջում։ Նա կառչեց լույսից և ժպտաց սիրելիին։

-        Ինչու՞ ես կանչել, ի՞նչ է պատահել,- շարունակեց Կիմը, այս անգամ առանց ջերմության։

-        Իսկ դու փոխվել ես։ Ի՞նչն է փոխել քեզ կամ ո՞վ։ Իմ բոլոր երեկոները սպսում են քեզ իսկ դու․․․։ Ու՞ր էիր կորել․

 Կիմ սառնն էր։ Այն օրերի սիրատենչ երիտասարդը անհետացել էր և ահա Լիզան նայում էր նրան ու փնտրում իր կորցրած սիրելիին։  Նոր Կիմը իր սառնությամբ նրան խոցել էր մինչև հոգու խորքը, քիչ առաջվա  ժպիտը չքացել էր դեմքից։

-       Ամենուր եմ,- սովորության համաձայն ինքնավստահ պատասխանեց նա։

Ապրած կյանքի համը

-       Լավ, ոտքի կանգնի՛ր ու գնա՛։ Դու կապրես, սակայն ոչ բոլորի պես։ Ահա՛, վերցրու սա է քոնը,- այսպես խոսեց ալեհեր երկնային դեմքը և նույն պահին Լիզայի կողքին հայտնվեց մի փոքրիկ, սպիտակ քուռակ, իսկ Լիզան բռնել էր  ձիուկի սանձից։

Երկինքը փակվեց սպիտակ ամպերով, ծածկելով նաև ալեհեր դեմքը։ Լիզան մի հայցք գցեց երկհարկանի տանը և տխուր քայլեց քարքարոտ ու ցեխոտ ճամփով, հետևից քարշ տալով քուռակին։ Նա դժվարությամբ էր հաղթահարում առջևում հայտնվող անակնկալ  հողաթմբերն ու փոսերը։ վերջապես քուռակի սանձը բռնած,  հայտնվեց բլրակի վրա և այնտեղից երկա՜ր նայում էր իր հաղթահարած խոչնդոտներին, բարձրաձայն լաց լինելով։ Սեփական լացի ձայնից վեր թռավ։  Սարսափած նայեց դուրս։ Օրն արևոտ էր։  Նա կանգնեց հայելու առաջ․

-       Ես սովորական մարդ եմ, ինձ հետ ոչինչ չի կարող պատահել, այն ընդամենը երազ էր,- նա  երկա՜ր կանգնեց հայելու առաջ, հետո դուրս եկավ բակ, հենվեց քարաշեն պատին, մելամաղձկոտ նայեց խաղացող երեխաներին․ « Գիշերվա երազս տեսի՞լք էր, թե իսկապես երազ»․ նորից հիշեց նա։  Օտարի պես մի հայցք էլ գցեց տանը, առանց դուռը գոցելու, գնաց վանքի գավիթ։ Կեսօրը նոր էր գլորվել։ Նրա հոգում արթնացող սարսափի ճիչը ստիպեց շտապել ներս և վառել այնտեղ պահած մոմերից մի քանիսը։ Վանքը լուսավորվեց։ Լիզան մի երկչոտ հայացք գցեց դռանը, սկսեց աղոթել։ Նա շտապելուց, կարծես ոչ թե աղոթում էր, այլ անգիր էր ասում, վախենալով ինչ որ բանից, հաճախ ետ նայելով։ Ավարտելուց հետո խորը շունչ քաշեց, դուրս եկավ, քարափի գլխից նայեց հեռուն․

-       Այս անգամ ինձ հաջողվեց,- մրմնջաց նա, հայցքը դարձրեց դեպի դատարկ կածանը։ Լիզան երկար ժամանակ ինքնամոռաց դիտում էր  հեռուն, ուր սարերի արաքնում, կարծես մի անտես ձեռք մի կերպ տեղավորած լիներ երևացող մի քանի փոքրիկ գյուղերը և այդ գյուղերի ու սարերի փեշերը իր մշտական շառաչով լվանում էր լեռնային գետը։

-       Չվախենաս,- երկու ձեռքեր ետևից  փակեցին Լիզայի աչքերը։

-       Չեմ վախենում, թող,- ասաց Լիզան և բռնեց Կիմի ձեռքերից,- Ինչպե՞ս եկար, քեզ չտեսա։

-       Ա՛յ է՜ն ճամփով,- Կիմը ցույց տվեց վանքի հետևի լայն ճանապարհը, խորամակ ժպտալով,- Ի դեպ, ու՞ր էիր։ Ամեն օր այստեղ քեզ եմ սպասում։

-       Չէի կարողանում գալ։

-       Ինչու՞,- զարմացավ Կիմը,- Ուրախ չե՞ս ինձ տեսնել։

-       Չգիտեմ։ Ինձ հետ ինչ որ բան է կատարվում, ինքս էլ չեմ կարող բացատրել, թե ինչ։

-       Տեսնում եմ, այնքան էլ ուրախ չես ինձ տեսնել,- շինծու դժգոհեց Կիմը, առանց լսելու Լիզայի տրտունջը։

-       Այնքան էլ այդպես չէ,- հայցքի տակից փորձեց ժպտալ Լիզան։

-       Արի գնանք ա՜յ, այնտեղ,- Կիմը ձեռքով ցույց տվեց քիչ հեռվում երևացող ցից ժայռը։

-       Ինչպե՞ս կարելի է բարձրանալ այնտեղ։

-       Դա հոգ չէ, քեզ կօգնեմ, գնանք։

-       Պատկերացնու՞մ ես, նորից մայրամուտ է,- դեպի հրակարմիր հորիզոնին նայելով նկատեց Լիզան։

-       Այո, բայց չեմ հասկանում՝ մայրամու՞տն է մեզ ընտրում հանդիպման համար, թե՞ մենք նրան,- խորհրդավոր քրթմնջաց Կիմը, մի պահ կանգ առնելով ու նայելով Լիզային։

-       Գուցե դու կատակո՞ւմ ես, բայց քո ասածի մեջ ճշմարտություն կա։

-       Եվ ո՞րն է ճշմարտությունն իմ կատակի,- Կիմը փարվեց Լիզայի վզով։

-       Երբ գտնեմ, կասեմ, առայժմ գիտեմ, որ կա,- ետ հրելով Կիմին, շշնջաց Լիզան։

Ապրած կյանքի համը

Նրանք միասին դուրս եկան բակ։ Լիզան նստեց հին տապանաքարին, Կիմը նստեց գետնին,  նրա դիմաց․

-       Դու գեղեցիկ աչքեր ունես,- արտաբերեց Կիմը։ Լիզան առանց տպավորության ոտքի կանգնեց․

-       Ուզում եմ տուն գնալ,- անտարբեր արտաբերեց նա։

-       Ինչու՞, ի՞նչ է կատարվում քեզ հետ Լիզա՛,- զարմացավ Կիմը,- Մի՞թե դու երջանիկ չես։

-       Չգիտեմ,- ուսերը թոթովեց Լիզան, նայեց Կիմին,- Իմ աղոթքը նորից կիսատ մնաց և այն քարի պես ծանրանում է ինձ վրա։

-       Նման մանրունքներում մի խորացիր։ Ա՛յ, շուտով գանձը կգտնենք և ես ու դու միասին կլինենք։

-       Իսկ եթե չգտնե՞նք,- հայացքի տակից վեր նայեց Լիզան։

-       Դե՜, չգիտեմ այդ դեպքում, բայց անպայման կգտնենք,- այս անգամ անվստահ պատասխանեց Կիմը և նայեց վանքի դռանը,- Արի գնանք մեր գաղտնարանը։

-       Ինչու՞․․․ Նորի՞ց։ Չեմ կարող, անցած անգամ ողջ գիշեր մնացինք այնտեղ և․․․

-       Եվ  ի՞նչ․․․

-       Եվ  ցուրտ էր ու անհարմար։ Էլ չեմ խոսում տան անախորժության մասին։

-       Անգամ իմ գրկու՞մ էր ցուրտ,- շինծու զարմացավ Կիմը,- Այս անգամ երկար չենք մնա, արի, համ էլ կարևոր բան ունեմ ասելու,- պնդեց  նա և Լիզայի ձեռքից քաշեց դեպի մուտքը։

ԼԻզան  նորից  թույլ տվեց, որպեսզի շառագունած հորիզոնից մի կայծ բռնկվի ու հրդեհի  սիրտը։

Հորիզոնը վաղուց հանգել էր, երբ Լիզան նայեց դուրս․

-       Վաղու՞ց է մթնել,-հարցրեց նա, որն ավելի շատ ափսոսանքի էր նման, սկսեց,- Դու ինձ ոչինչ էլ կարևոր չասեցիր,- հուսահատ շշնջաց նա,- Այստեղ միայն ի՞նձ հետ ես գալիս,- հուսահատությունը փոխվեց վրդոհմունքի, երբ Կիմը մնաց պառկած։

-       Այո՛, իսկ ի՞նչ կա որ,- անվստահ պատասխանեց նա։

-       Ոչինչ, պարզապես հետաքրքիր է,- նույն անվստահությամբ պատասխանեց Լիզան,- Պետք է գնամ,- Լիզան խարխափելով քայլեց դեպի  քարանձավի ելքը։

-       Լիզա՛,- պառկած տեղից ձայն տվեց Կիմը,  նա ետ նայեց,- Դու ափսոսու՞մ ես, որ…

-       Ո՛չ,- Լիզան շտապեց պատասխանել, թույլ չտալով, Կիմին ավարտելու միտքը,- Իմ զգացածը նման չէ ափսոսանքի, այլ մի տեսակ վատ նախազգացում է համակել ինձ, որից ոչ մի կերպ չեմ կարողանում ազատվել,- նա դուրս եկավ քարանձավից, առանց սպասելու պատասխանի։

-       Լիզա՜,- Կիմը ձայն տվեց նրա հետևից, բայց փորձ չարեց տեղից վեր կենալ։

Լիզան տխուր էր և տխուր զգացումով էլ անկողին մտավ։ Նրան թվաց, դեռ աղոթում է, բայց աղոթատեղին վանքը չէր, այլ ցեխոտ մի փողոց։ Նա վեր նայեց՝ դիմացը երկհարկանի ծանոթ տունն էր։ Հանկարծ լսվեց դռրդյուն, Լիզան նայեց շուրջը՝ ոչ ոք չկար։ Աղմուկը լռեց, բայց երբ  ուզեց շարունակել աղոթել, դղրդյունը  կրկնվեց ավելի որոտալից։ Լիզան նայեց դեպի երկինք՝ տեսավ, ինչպես բացվեց այն՝ երևաց սպիտակ ու ալեհեր մի դեմք․

-       Դու կմեռնե՛ս,- խոսեց դեմքը, իսկ նրա ձայնն արձագանքում էր ամպրոպի պես։ Լիզան սարսափած աղոթքը փոխեց աղերսանքի․

-       Ո՛չ, Տե՛ր Աստված, ես չեմ ուզում մեռնել․․․,- նա երկար լացում էր ու աղաչում երկքնքում հայտնված դեմքին։

Ապրած կյանքի համը

Երկու լուսատու կանթեղները քամու հոսանքից փարվեցին իրար, քարանձավի լուսավորությունն ուժեղացնելով ։

-       Ահա՛, տեսնու՞մ ես,  կրակն էլ  սիրել գիտի,- նկատեց  Կիմը, գրկելով Լիզային,- Մի մերժիր ինձ խնդրում եմ։ Ես և դու, ուրիշ ոչ ոք։ Արի շշնջանք մինչև լույս,- Կիմի շշնջոցը արձագանքեց Լիզայի  հոգում և  տուրք տվեց կանացի թուլությանը։

-       Դու  սիրու՞մ ես երազանքն իրականություն դարձնել, թե  գերադասում ես սպասել ճակատագրի հայտնվելուն,- հազիվ լսելի շշնջաց Լիզան, շուրթերը հպելով Կիմի ականջին։

-       Երազանքն իրականություն դարձնելը կամք է՝ աշխատանք, իսկ ճակատագիրը կարող է հայտնվել միայն այնտեղ, որտեղ կրակում են զենքերը, կամ ավելի վատ դեպքերում․․․ Ասենք՝ մարդը հրաշքով փրկվում է խեղդվելուց և այլն․․․ համաձայն չե՞ս,- պատասխանեց Կիմը, պառկելով իր ձեռքով պատրաստած խսիրե անկողնուն․․․։

-       Դու  դատում ես ծեր փիլիսոփայի պես, թեկուզ ինձանից էլ փոքր ես,- զուսպ ծիծաղով նկատեց Լիզան և խսիրե անկողնուց սահեց դուրս,- Երկար մնացի,- նա նայեց դեպի քարանձավի ելքը,- Կապույտը ծիկրակում է, մի՞թե ողջ գիշեր այստեղ ենք անցկացրել։

-       Երևի, քանի որ սիրո կրակն էլ է վաղուց մարել,- քրթմնջաց Կիմը, և լուսաբացի քաղցր քունը ծանրացած իջավ նրա կոպերին։

Կապույտը դեռ խառնված էր մթան շղարշով։ Լիզան հևալով ներս ընկավ, մտավ ննջարան, ընկավ անկողնուն։ Նա երկար րոպեներ հայացքը հառել էր առաստաղին, իսկ աչքերը հակառակ հոգնածությանը, փայլում էին։  Նա անդադար շշնջում  էր, իսկ աչքերը փակվում էին գիշերվա անքնությունը պարպելու  ցանկությունից։

Օրերի հետ Լիզան չէր կարողանում մոռանալ քարանձավի գիշերը և անզոր էր դիմակայելու սրտում արթնացած անծանոթ թրթիռին։  Նա այլևս մենակություն չէր փնտրում,  ինչպես առաջներում, պարզապես անհասկանալի մի ցանկություն նրան ձգում էր գյուղից դուրս՝ քարափի գլխին, որտեղ մենության մեջ խորհում էր դարերից եկող վանքը։ Այդ օրն ավելի վաղ, քան նախորդ անգամ, նա հայտնվեց այնտեղ։ Ոչ ոք չկար։ Մենակությունից, հակառակ սպասածի թեթևություն զգաց, մոտեցավ, նայեց դռան ճեղքից։ Ներսում մութ էր ու լքված։ Նա ներս սողաց և կարծես վանքի լքվածությունը սփոփելու համար, վառեց իր հետ բերած մոմերը։ Վանքը աղոտ լուսավորվեց, Լիզան նայեց շուրջը, կարծես համոզվելու, որ մենակ է՝ սկսեց աղոթել։

-       Ես այստեղ եմ,- լսվեց մուտքի մոտից։

Լիզան երկյուղեց, բայց ետ չնայեց,- Դարձյալ դու և դարձյալ իմ աղոթքը կիսատ մնաց,- քրթմնջաց նա դժգոհած, որքան էլ սրտի խորքում նրան սպասեր։

-       Ուրախ չե՞ս ինձ տեսնելու,- ինքնավստահ հարցրեց Կիմը։

-       Իսկ ի՞նչ կա ուրախանալու,  քո պատճառով նորից իմ միտքը կիսատ մնաց։

-       Ուզում ես ասել՝ աղոթե՞լ գիտես։

-       Այո, ի՞նչ կա զարմանալու։

-       Իսկապես չէի ուզում խանգարել։ Ներիր այլևս չեմ անի,- ասաց նա և սկսեց անզուսպ քրքջալ,- Դու նաև աղոթե՞լ գիտես։

-       Իսկ ինչու՞ է քեզ թվում, միայն դու ես ամենակարողը։

-       Դե լա՜վ կատակում եմ,- ծոր տվեց Կիմը, լրջանալով- Ուզու՞մ ես, արի միասին աղոթենք,- նա բռնեց  Լիզայի ձեռքից և ծունկի իջավ։ Կամա թե ակամա, նրա հետևեց Լիզան,- Հայր մեր․․․,- մրմնջաց Կիմը, այնուհետև շարունակեց միայն շուրթերի շարժումով, իսկ Լիզան լուռ նայում էր առաստաղին, կարծես փնտրելով քիչ առաջ կիսատ մնացած աղոթքի շարունակությունը։  Նա չէր աղոթում։

Ապրած կյանքի համը

-       Մի վախեցիր, այն ընդամենը մութ է, իսկ դու ասում էիր ոչնչից չես վախենում և միայն ինձանից, բայց վախեցար սովորական մթից, եկար դեպի ինձ,- խորամանկ ժպտաց Կիմը, որն իհարկե չէր կարող նկատել Լիզան, նրան պարզապես խոցեց Կիմի կոպիտ լինելը  և ձեռքը ետ քաշեց նրանից։

-       Ներիր,  չափն անցա,- շշնջաց Կիմը և նորից բռնեց Լիզային,- Գնացի՛նք։

-       Այստեղ միայն սև է, կարծես սովորական մութ չէ,-  Լիզան մնաց իր կարծիքին և վախվորած ոտքն առաջ դրեց,- Կարծես ուր որ է պիտի գլորվենք անդունդը։

-       Չենք գլորվի, ես այստեղ հազար անգամ եղել եմ,- ոգևորվեց Կիմը, ավելի հպվելով վախեցած Լիզային։

-       Ինչու՞ չես վառում լապտերը։

-       Ա՜խ մոռացել էի նրա գոյության մասին,- շինծու գոչեց Կիմը, նրա ձայնը արձագանքեց քարանձավը և կրկնվելով կարծես իրենցից առաջ ընկած փախավ դեպի դուրս,- Ահա վառեցի,- Կիմը լույսը պահեց Լիզայի վրա։

-       Ինչու՞,- վրդոհվեց նա, դեմքը թեքելով։

-       Ուզում էի քեզ տեսնել, այսօր, որքան ժամանակ է իրար հետ ենք և դեռ  չեմ տեսել քեզ, դա արդար չէ։

-       Տեսա՞ր։

-       Այո։

-       Իսկ գուցե երեկվա Լիզան չե՞մ,- Կիմի արարքն ավելի խոցեց նրան։

-       Ո՛չ, ինձ դուր եկած աղջիկն ես,- անջատելով լապտերը, սկսեց ծիծաղել Կիմը։

Լիզան այլևս լռեց և ուշադիր քայլեց դեպի դուրս, հաճախ սայթակելով և նույն հաճախականությամբ էլ հենվելով կամ փարվելով Կիմին,- Ահա և վերջ,- կանգ առավ նա,- Բայց նույն մութն է,- շուրջը նայեց Լիզան։

-       Ո՛չ, դու վեր նայիր,- առարկեց Կիմը, ձեռքը վեր ցույց տալով։

-       Այո՜, աստղերը,- երանությամբ ժպտալով շշնջաց Լիզան։

-       Լիզա՛, արի ետ գնանք,- Կիմը  ետ քաշվեց քարանձավի խորքը, Լիզան ակամա հետևեց նրան։

-       Այնտեղ լույս եմ տեսնում, որտեղի՞ց հայտնվեց այն,- շշնջաց Լիզան զարմանախառը, փորձելով ետ դառնալ։

-       Մի վախեցիր, ես եմ վառել՝ մոմեր են։

-       Ո՞րն է իմաստը,- զարմացավ Լիզան, կանգ առնելով։

-       Երեկ եմ պատրաստել, քո գնալուց հետո,- ինքնավստահ պատասխանեց Կիմը։

-       Դու մնացել ես այս մթության մե՞ջ և ինչի ՞ համար,- ուսերը վեր քաշեց Լիզան ավելի զարմացած։

-       Քեզ համար։ Այս քարանձավը կլինի մեր գաղտնի համդիպման վայրը։

-       Մի՞թե ավելի լուսավոր գաղափար չունեիր, այս խավարից զատ և որքանո՞վ ես համոզված իմ ցանկության մեջ քեզ հանդիպելու,- վրդոհվեց, թե ձևացրեց Լիզան։

-       Իսկ ի՞նչը քեզ դուր չի գալիս։

-       Չգիտեմ,- նորից ուսերը  թոթովեց Լիզան,- Ինչի՞ համար է այս գաղտնիությունը։

-       Որպեսզի ոչ ոք չիմանա մեր տեղը։

-       Ինչու՞, ի՞նչը չիմնանա․ ո՞վ չիմանա․․․Ոչինչ չեմ հասկանում,- տխրեց Լիզան, գլուխն օրորելով։

-       Լիզա, ես քեզ սիրում եմ, ի՞նչ կա չհասկանալու- Կիմը մոտեցավ համբուրելու նրան։

-        Սպասիր,- Լիզան նրան ետ հրեց,- Բայց դու փոքր ես ինձանից հինգ տարով։ Այդ մասին և՞ս գիտեիր և ինչու՞ ես քո այդ հնարած սերը պարուրում նման խավարով, այն էլ այս լուսավոր դարում,- Լիզան սկսեց ծիծաղել։ Կիմը շրթունքը կծեց։

-       Այն ինձ համար ոչինչ չի նշանակում։  Միշտ քեզ փնտրել եմ և ահա,- թևերը տիրաբար տարածեց Կիմը։